Taþýyýcý Ribonükleikasit (tRNA), translasyonsýrasýnda protein sentezindekiribozomal bölgedeki büyüyen polipeptid zincirine özel amino asitleriekleyen küçük bir RNAzinciridir (74-93 nükleotid).
Amino asitbaðlanmasý için bölgesi ve tamamlayýcý baz çiftleþmesiile mRNAüzerindeki üç-baz kodon alanýna karþýlýk gelip antikodonolarak adlandýrýlan üç-baz alaný vardýr. Her tRNA molekül tipi sadece bir tip amino aside baðlanabilir fakat genetik kodundejenere olmasý yüzünden - bu da, ayný amino asidi belirten çoklu kodonlarý içermesi anlamýna gelir - farklý antikodonlarý oluþturan birçok tRNA tipi ayný amino asidi taþýyabilir.
Transfer RNA, mRNA’daki kodon dizisini tanýmayaaracýlýk eden, kodonunuygun amino aside translasyonunaizin veren ve Francis Cricktarafýndan hipotezi kurulan "adaptör" molekülüdür.
mRNA'da olduðu gibi tRNA da çekirdekte sentezlenir ve sitoplazmayataþýnýr. Yaklaþýk 80 nükleotiduzunluðunda tek zincirli bir yapýdadýr. Farklý tRNA bölgeleri, hidrojen baðlarýyla birbirlerine baðlanmýþ haldedirler. tRNA'nýn 3' ucu ACC nükleotiddizisine sahiptir ve amino asitlerinbaðlandýðý bölgedir. Antikodonlar3'--->5' yönündedir. mRNA'da kodonlar5'--->3' yönündedir. Örneðin, antikodon baz sýrasý 3'-AAG-5' ise, mRNA’daki kodon 5'-UUC-3' biçimindedir. mRNA’daki her bir amino asit kodonuna özgü bir tRNA olsaydý, 61 çeþit tRNA olmasý gerekirdi. Oysa tRNA çeþidi yaklaþýk 45'tir. Sebebi de, ayný antikodonbölgesine sahip olarak hazýrlan tRNA'larýn, verilen amino asitlere uyumlu olarak birden çok kodonu tanýma yeteneðinde olduklarý gösterilmiþtir. Kodonlarýn 3. pozisyonundaki baz ile onun antikodonundaki eþi olan 1. baz arasýnda standart olmayan bir baz eþleþmesi veya Wobbleözelliði nedeniyle bir tRNA çok sayýda kodonu tanýyabilir. Bu konuda en deðiþken tRNA, Wobble pozisyonunda inozin (I) bulunduran tRNA'lardýr. Ýnosin, bir guanin analoðu olup 2. karbon atomunda amino grubu taþýmaz. tRNA antikodonu Wobble pozisyonundaki inosin ile baþarýlý bir þekilde adenin, sitozinveya urasilile eþleþebilir. Örneðin, tRNA antikodonu CCI olan bir tRNA, GGU, GGC ve GGA þeklindeki mRNA kodonlarýna uyup, glisinamino asidini protein sentezinekatabilir.
|