KƏHKƏªAN NƏHƏNG BULUDLA TOQQUªACAQDIR - 13 February 2008

İçində Günəº sisteminin yerləºdiyi bizim qalaktikaya – Kəhkəºana (digər terminlə Ağ Yol, Süd Yolu) hidrogen qazından ibarət olan çox nəhəng bir bulud yaxınlaºmaqdadır. Astronomların gümanlarına görə, bu toqquºmanın nəticəsində bir çox yeni ulduzlar

yaranacaqdır.

    Düzdür, hələlik insanların bu kosmik toqquºmanı muºahidə edə bilib-bilməyəcəkləri böyük sual altındadır. Belə ki, hesablamalara görə, bu nəhəng toqquºma 20-40 milyon ildən tez baº tutmayacaqdır.

    Bulud – onu ilk dəfə kəºf etmiº astronom Geyl Smitin ºərəfinə «Smit Buludu» adlanır. Bu bulud elmə hələ 1962-ci ildən məlumdur. Lakin, indiyə kimi alimlər onun Kəhkəºana tərəf yaxınlaºdığını və yaxud da ki, ondan uzaqlaºdığını müəyyən edə bilmirdilər.

    Buludun məhz hansı tərəfə yönəldiyi məsələsinə aydınlıq və müəyyənlik ABª-ın Milli Radioastronomik Observatoriyasından və Viskonsin Universitetindən olan bir qrup alimin apardığı tədqiqat nəticəsində gətirilmiºdir. Belə ki, tədqiqat qrupunun gəldiyi nəticələr ABª Astronomik Cəmiyyətinin Texas ºtatında yerləºən Ostin ºəhərində keçirilmiº 211-ci qurultayında açıqlanmıºdır.

    Beləliklə, nəhəng buludu tədqiq edən astronomlar, müəyyən etmiºlər ki, onun uzunluğu təqribən 11 min iºıq ili, eni isə 2,5 min iºıq ilidir. Və bu – içərisində Günəº kimi milyonlarla ulduzun yaranması üçün kifayət edən miqdarda hidrogen olan bulud – bizim Qalaktika istiqamətində saniyədə 240 kilometr sürətlə hərəkət edir. Və artıq alimlər onun kənar sərhədlərinin bizim Qalaktikanın kənar sərhədləri ilə toxunmasını müºahidə edə bilirlər. Lakin, daha görməli mənzərə tam toqquºma zamanı yaranacaqdır.

Kosmik atəºfəºanlıq

    Alimlər bildirirlər ki, əgər insan övladının bu toqquºmanı kənardan müºahidə etmək imkanı olsaydı, onda o əsl atəºfəºanlığın ºahidi olardı. Onlar hətta Smit Buludunun fotoºəklini də çəkməyə müyəssər olmuºlar. «Bir neçə milyon ildən sonra bu lap Milad bayramının qarºılanması zamanı gördüyümüz partlayan ºax-ºaxlar və bəzəklərlə müºayiət olunan təntənəni xatırladacaqdır», - deyə «BBC» tele-radio ºirkətinə müsahibə verən tədqiqat müəllifi Feliks Lokman bildirmiºdir.

    Astronomun fikrincə, bu hadisənin Yer kürəsi üçün heç bir qorxusu olmayacaqdır. Belə ki, toqquºma ondan 40 min iºıq ili məsafəsində baº verəcəkdir. Astronomun sözlərinə görə, bu kosmik toqquºma bir çox səma cismlərinin yaranmasına gətirib çıxaracaqdır.

    «Toqquºma bomba partlayıºına bənzəyəcəkdir. Partlayıº nəticəsində çox böyük miqdarda yeni qaz kütləsi əmələ gələcəkdir ki, bu da tərkibinə görə artıq mövcud olan qaz kütləsindən fərqli olacaqdır. Partlayıºın zərbə dalğası isə yeni-yeni ulduzların kəskin artımına gətirib çıxaracaqdır. Bu ulduzlar çox nəhəng olacaqlar və ifrat yeni olduqları üçün tezliklə partlamağa baºlayacaqlar», - deyə Feliks Lokman bildirmiºdir.

    Astronomlar daha əvvəllər güman edirdilər ki, Quld qurºağı – kosmik miqyaslara görə Günəºin yaxınlığında yerləºmiº cavan iri ulduz yıgını, məhz buna bənzər toqquºmanın nəticəsində formalaºmıºdır. «Biz elm tarixində ilk dəfə olaraq, bunun necə baº verməsini müºahidə edə bilirik», - deyə Feliks Lokman qeyd etmiºdir.