Bu belgede dikkati çeken hususların başında Karabağ sorununun barışçıl bir şekilde çözümlenmesi hususunda tarafların görüş birliği içinde olmaları gelmektedir. Zaten bunun aksini söyleyen de yoktur. İlham Aliyev’in zaman zaman, Karabağ sorunu barışçıl bir şekilde çözümlenmediği takdirde Azerbaycan’ın kendi topraklarını kurtarmak için her çareye başvurabileceğini vurgulaması da bu genel yaklaşıma ters düşmemektedir.

Belgedeki diğer önemli nokta, çözüm için Minsk Grubu eşbaşkanlarının aracılığının süreceğidir. Minsk Grubu, AGİT tarafından 1994 yılında bu işle görevlendirilmiş ve 1997’den bu yana da bu grubun eşbaşkanları olan Rusya, Fransa ve ABD bu konuda yetkili kılınmıştır. Minsk Grubu’nun aracılığının sürmesi, Moskova görüşmelerinin bu Grup’un yerini almayacağının işaretidir; esasen alması da düşünülemez zira bir çözüme varılabildiği takdirde bu çözümün ABD ve Avrupa Birliği tarafından da kabul edilmesi gerekecektir ve Minsk Grubu bu işlevi de görmektedir.

Bir diğer husus görüşmelere yoğunluk kazandırılmasına ilişkindir. Bu deyim, görüşmelerin daha sık bir şekilde yapılacağı anlamına gelmektedir. Bu da tarafların bir çözüme varmak için istekli olduklarını ortaya koymaktadır.

Bu haliyle Moskova deklarasyonunda Karabağ sorununun çözümü yolunda yeni bir unsur mevcut değildir. Ancak deklarasyon 1994 ateşkesinden bu yana Ermenistan ve Azerbaycan devlet başkanlarının beraberce imzaladıkları tek belge olduğu için önemlidir ve tarafların çözüme varmak için istekli olduklarının diğer bir kanıtını oluşturmaktadır.

Karabağ Sorununun çözümü için yıllardan beri süren müzakerelerde taraflar birçok noktada mutabık kalmışlardır. Bunlar arasında; Ermeni güçlerin Karabağ’ı çevreleyen ve Ermenilerce işgal edilmiş bulunan yedi ili boşaltılması, işgal nedeniyle yerlerini terk ederek Azerbaycan’ın diğer bölgelerine sığınmış olan Azerilerin evlerine dönmeleri, bu bölgelere bir uluslararası barış gücü yerleştirilmesi, varılacak çözümün uluslararası garanti altına alınması, Karabağ’ın Azerbaycan topraklarından geçecek bir koridorla Ermenistan’a bağlanması gibi hususlar yer almaktadır.

Üzerinde anlaşmaya varılamayan başlıca husus Karabağ bölgesinin statüsünün ne olacağıdır. Azerbaycan, Sovyetler Birliği döneminde olduğu gibi, Karabağ’ın Azerbaycan’a bağlı bir bölge olmasını ve bu bölgeye geniş özerklik haklarının verilmesini istemektedir.

Ermenistan ise Sovyet dönemi sisteminin artık geçerli olmadığını, Karabağ’ın bağımsızlığını ilan ettiğini ve bağımsızlık statüsünün tanınması gerektiğini ileri sürmektedir. Uluslararası hukuk bakımından Azerbaycan, ülkelerin toprak bütünlüğü ilkesine dayanmakta; Ermenistan ise halkların kendi kaderini kendilerinin tayin etmesi (self-determinasyon) ilkesinin uygulanmasını istemekte ve bu konuda Karabağ’da referandum yapılması gerektiğini ileri sürmektedir. Karabağ’ın Azeri halkı bu bölgeyi terk etmek zorunda kaldığından referandumun ne sonuç vereceği şimdiden bellidir. Ancak Azerbaycan referandum fikrine tam olarak karşı çıkmamakta, hukuken Karabağ Azerbaycan’a bağlı olduğuna göre Azerbaycan’ın tamamında referandum yapılmasını istemektedir. Bu durumda da referandumun sonucu şimdiden bellidir. Tarafların tutumları arasındaki bu uyuşmazlık karşısında Minsk Grubu Karabağ’ın statüsünün ileri bir tarihte saptanması, diğer hususların (yedi Azerbaycan ilinin işgaline son verilmesi mültecilerin evlerine dönmeleri gibi) şimdiden çözümlenmesi önerisinde bulunmuştur. Ancak ileri bir tarihte yapılacak bir referandumun da Karabağ’ın Ermenistan’a bağlanması sonucunu vereceğinden şüphe duyulmadığından aslında bu öneriyi de bir çare olarak görmek zordur.

Moskova deklarasyonunda eksik olan husus Karabağ’ın statüsü konusuna bir açıklık getirmemesidir. Diğer bir deyimle esas anlaşmazlığı oluşturan konu bir kenara bırakılmıştır. Statü hakkında tamamen zıt fikirlere sahip olan taraflardan biri tutumunu değiştirmediği takdirde sorunun kısa sürede çözümlenmesi zordur.